تاریخچه اسباب بازی در ایران

از اسباب بازی‎‎های کودکان ایرانی در دوره‎‎های پیش از اسلام آگاهی چندانی نداریم. باستان‎شناسان در کاوش‎‎هایی که در شوش، گیلان و سیلک کاشان انجام داده‎اند، مجسمه‎‎های ظریفی از انسان و چهارپایان و پرندگان یافته‎اند که از سفال و چوب و سنگ ساخته شده‎اند. تعدادی از این مجسمه‎‎های ظریف می‎توانند اسباب‎بازی بوده باشند. بعضی از نویسندگان دوره‎‎های بعد از اسلام در نوشته‎‎های خود به اسباب بازی‎‎های کودکان ایرانی اشاره‎ای کرده‎اند. مثلا نویسنده کتاب داراب‎نامه، در کتاب خود نام بعضی از اسباب بازی‎ها، مانند دهل، بوق، گردونچه (گردونه کوچک) و اسب چوبی را آورده است. در کتاب‎‎های تاریخ و واژه‎نامه‎‎های قدیم نیز نام بعضی از اسباب‎بازی‎‎های سنتی و کهن ایرانی آمده است که از آن میان می‎توان به فرفره، چالیک، (الک دولک)، جغجغه، اسب چوبی و عروسک اشاره کرد.
ورود اسباب بازی‎‎های غربی به دوره ناصرالدین شاه بر می‎گردد. وی از سفر‎های خود به اروپا سوغاتی‎‎های مختلفی به‎همراه آورد. عروسک نیز یکی از آن‎ها بود. عروسک‎‎هایی که چهره‎‎های ایده‎آل غربی داشتند با چشمانی روشن و مو‎هایی بلند و آرایشی مخصوص اروپایی‎ها. به این ترتیب آن‎چه شاه قاجار از فرنگ آورده بود، به چیزی بیش از یک اسباب بازی بدل شد، چرا که به الگویی برای زیبایی زنان ایرانی بدل شد.. عبارت «خوشگل مثل عروسک» به‎طور عام به زیبایی و ظرافت چهره اشاره دارد، ولی به‎طور خاص به شبیه بودن به ایده‎آل‎‎های زیبایی غربی مربوط می‎شود. این عبارت از آن زمان وارد فرهنگ عامه شده و امروز هم که باربی به بازار آمده، علاوه‎بر چهره به الگویی برای تناسب و زیبایی اندام هم بدل شده. حتی این اواخر عروسک‎‎هایی به نام فَشن به بازار آمده‎اند که اندام ظریف اغراق شده‎ای دارند و مرحله زیبایی چهره و اندام را پشت سر گذاشته‎اند و خریدار باید پوشش و لباس‎‎های مختلف و به قول معروف تیپ زدن را از این عروسک یاد می‎گیرد!